Namazı bozan meseleler ve davranışlar

Muhterem Kardeşlerim…
İmam-ı A’zama göre Namazı bozan 12 mesele vardır. Bu 12 husus, İmam-ı A’zama göre Namazı bozar, İmameyn’e göre bozmaz.
1- Sabahın Farzını kılarken Ettehıyyatü’yü okuyup, selam vermeden önce güneş doğarsa,
2- Teyemmümle Namaz kılan, Ettehıyyatü’yü okuyup selâmdan önce suyu görse,
3- Cuma Namazında, Ettehıyyatü okuduktan sonra, İkindi vakti girse,
4- Mestlerine mesh etmiş olan, Ettehıyyatü okuduktan sonra, mesh müddeti sona erse,
5- Ettehıyyatü okuduktan sonra, mestinin biri ayağından çıksa veya kendisi çıkarsa,
6- Ümmi olan, Ettehıyyatü’yü okuduktan sonra bir sûre okumasını öğrense,
7- Çıplak olanın, Ettehıyyatü’yü okuduktan sonra, elbisesi gelse,
8- Îmâ ile Namaz kılan hasta, Ettehıyyatü’den sonra rükû ve secde edecek duruma gelse,
9- Tertip sahibi, Ettehıyyatü’den sonra kılmadığı Namazı hatırlasa,
10- İlim sahibi İmam, Ettehıyyatü’den sonra abdesti bozulup, ümmîyi İmamlığa geçirse,
11- Sargı üzerine mesh edenin, Ettehıyyatü’den sonra yarası iyi olup, sargısı düşse,
12- Ettehıyyatü’den sonra, istihazalının kanı dursa ve Namaz vakti çıkana kadar hiç gelmese Namaz bozulur. (Tergib-üs-Salât, Halebî) 
[Bu konuda  limlerin bir kısmı İmam-ı A’zama göre, bir kısmı da İmameyn’e göre fetva vermiştir. İhtiyatlı hareket edip, İmam-ı A’zam hazretlerinin kavline de uymaya çalışmak iyi olur.]

Avret yeri açılırsa

Erkeğin veya kadının avret uzuvlarından herhangi birinin dörtte biri, bir rükün zamanı kadar açık kalırsa, Namaz bozulur. Azı açılırsa Namaz bozulmasa da, mekruh olur. Mesela, ayağının dörtte biri açık olan kadının Namazı sahih olmaz. Kendisi açarsa hemen bozulur. (S. Ebediyye)
Namaz kılarken, Namazda olduğunu bildirmek için yüksek sesle okumak veya Elhamdülillah, Sübhanallah veya Allahü Ekber demek Namazı bozmaz. (Halebî)

İki secde arasında, Sübhanallah diyecek kadar durmak gerekir denince Sübhanallah demek de gerekir diye anlayanın, söylenmemesi gerektiği hâlde, bilmeden yıllarca Sübhanallah demiş olsa, bu Namazları kaza etmesi gerekmez. Bilmeden söyleyince mahzuru olmaz.

Çocuklarla Namaz kılarken, Namazı bozacak hareketlerde bulunuyorlarsa, bir elimizle veya ayağımızla vurup, “Yapmayın” mânâsında ikazda bulunmamız Namazımızı bozar. Çünkü Namazda iken birine vurmak, ya şakalaşmak içindir veya düşmanlık içindir yahut da terbiye içindir. Bunun üçü de namazı bozar. (Halebî-yi Sagir)

S.Ebediyye kitabında, “İmamın Namazda, ihtiyaçtan fazla yüksek sesle okuması, Namazı bozmazsa da, haramdır” deniyor. Ancak; Haram işlemek ayrı, Namazın bozulması ayrıdır. 
Birkaç örnek verelim:
1- İpek giymek erkeğe haramdır. Çıplak kimsenin ipekten başka elbisesi yoksa Namazı haram olan ipekle kılması lazım olur. (Redd-ül-Muhtar)
2- Çıplak Namaz kılmak, hattâ çıplak durmak haramdır, fakat hiç elbisesi olmayan kimse veya olup da giyemeyen kimse, Namazda oturduğu gibi veya ayaklarını kıbleye uzatıp, elleriyle önünü örtüp, îmâ ile kılar, çünkü avret yerini örtmek, Namazın diğer Farzlarından daha mühimdir. (İbni  bidin)
3- Alkollü içki içmek haramdır. Okuduğunu anlayacak kadar sarhoş olanın böyle sarhoşken kıldığı Namazları sahihtir, fakat kabul olmaz, yani sevabı olmaz. (Rıyad-ün-Nasihin)
4- Oruç tutan kimse Orucunu şarapla açsa orucu sahihtir, fakat kabul olmaz yani Oruçtan hâsıl olan sevaba kavuşamaz. Kabul olmaz, demek, Namaz, Oruç sahih olur, Namaz, Oruç borcundan kurtulursa da, o ibadetlerden sevab hâsıl olmaz demektir. Namaz kılmazsa, Oruç tutmazsa büyük günah olur. Onun için, borçtan kurtulmak için bu ibadetleri yapmak şarttır. Başka haramları işleyen kimsenin kıldığı Namazlar, tuttuğu Oruçlar da böyledir.

İki elin bir hareketi

Kitaplarda, “İki elle bir hareket de, bozar denildi” deniyor. Denildi ifadesi, bu kavlin zayıf olduğunu gösterir. Ancak Amel-i Kesir olursa o zaman bozar. 
Şunlar ise mekruhtur:
1- İki ele dayanarak kalkmak veya iki ele dayanarak oturmak mekruhtur.
2- Secdeye inerken pantolon paçalarını iki elle çekmek mekruhtur.
3- İki elin parmaklarını Namazda birbirleri arasına koymak mekruhtur.
4- Rükûa eğilirken ve kalkarken iki eli kulaklara kaldırmak mekruhtur.
5- Namazda, secde yerinden taşı, toprağı elleriyle süpürmek mekruhtur.

İki elle yapılması âdet olan bir iş Amel-i Kesirdir. Yani çok iş yapılmış olur. İki elle yapılan bir iş, bir elle de yapılsa, yine Namazı bozar. Mesela, sarık sarmak, elbise giymek, düşmekte olan pantolonunu çekip kayışını bağlamak gibi iki elle yapılması gereken işler, bir elle de yapılsa, Amel-i Kesir olur, Namazı bozar. Bir kadının açılan başörtüsünü, az bir hareketle örtmesi mümkün olmazsa, kapatmaya uğraşması Amel-i Kesir olup, Namazı bozar. Bir elle yapılması âdet olan az bir iş, iki elle de yapılsa Namazı bozmaz. Mesela, pantolonun fermuarını kapatmak, yanında duran elektrik düğmesine basmak veya söndürmek yahut açık kapıyı iki elle iterek kapatmak gibi işler buna dâhildir.

Namazda bir şeyi başkasına öğretmek Namazı bozar. Ancak Namazı Allah rızası için kılan kimse, yanındaki çocuğun veya bilmeyen birisinin nerede neler nasıl okunduğunu duyması için onun da işiteceği bir sesle okuyabilir.

Namazın herhangi bir yerinde, Estagfirullah, Allahümmağfirlî ve benzeri duaları okumak, Namazı bozmaz. 
Halebi-yi Sagir’de deniyor ki:
Allahümme ekrimnî = Allah’ım, bana ikram et!
Allahümme en’im aleyye = Allah’ım, bana nimet ver!
Allahümme eslıh emrî = Allah’ım, işimi ıslâh et!
Allahümmerzuknil-âfiyete = Allah’ım, beni afiyetle rızıklandır!
Allahümmağfirlî ve li-vâlideyye ve lil-mü’minîne ve’l-mü’minât = Allah’ım, beni, anamı, babamı ve erkek kadın bütün müminleri affet!

Yukarıdaki Arapça duaların hiçbirini okumak Namazı bozmaz. Bu hususta esas kural şudur: 
Namazda insanlardan istenilmesi imkânsız olan bir şeyle Arapça dua etmek, Namazı bozmaz. Bunun için Hidaye’de, “Allahümmerzuknî = Allah’ım beni rızıklandır demek, insanlardan talep edilmesi imkânsız olan şeylerden değildir. Bu bakımdan namaz bozulur” denilmişse de, bu duadan sonra, mal veya benzeri bir şey zikredilmedikçe, sadece Allahümmerzuknî = Allah’ım bana rızık ver demekle de, namaz bozulmuş olmaz.

Allahümmerzuknî rü’yeteke = Allah’ım, beni seni görmekle rızıklandır veya Allahümmerzuknî Cenneteke = Allah’ım beni Cennetinle rızıklandır demek de Namazı bozmaz. Çünkü bunlar insanlardan istenebilecek şeylerden değildir, fakat aşağıdakileri söylerse Namazı bozulur.

Allahümmerzuknî dâbbeten = Allah’ım, bana bir hayvan ver!
Allahümmerzuknî kermen = Allah’ım, bana bir bağ ver!
Allahümmerzuknî zevcen = Allah’ım, bana bir zevce ver!
Allahümmekdı deynî = Allah’ım, borcumu öde!
Bunları insanlardan istemek de mümkün olduğu için namaz bozulur. (Halebi-yi sagir)
“Allahümmerzuknâ kalben takıyyen min-eş-şirki beriyyen lâ kâfiren ve şakiyyen” duası, son oturuşta okununca Secde-i Sehv gerekmez, çünkü bu dua, Hadis-i Şerifle bildirilmiştir. (Riyad-ün-Nasıhin)

S. Ebediyye’de, “Kur’an-ı Kerimde ve Hadis-i Şerifte bulunmayan duaları okumak, Namazı bozar” deniyor. Yani Kur’an-ı Kerimde veya Hadis-i Şeriflerde bulunan her duayı okumak, namazı bozmaz. Farzı veya Vacibi geciktirirse, sadece Secde-i Sehvi gerektirir.
Son oturuşta okumak ise, Secde-i Sehvi de gerektirmez. Salli Barik’lerden sonra ve selamdan önce bir dua okumak Sünnettir, daha fazla okumak Müstehabdır. Dua okumakla selam gecikmiş sayılmaz. Burada da, Kur’an-ı Kerimde veya Hadis-i Şeriflerde bulunan her dua okunabilir. (Nimet-i İslam, Tergib-üs-salat)

Mesela şu dua  yetleri son oturuşta okunabilir:
1- Rabbenâ lâ tüziğ kulûbenâ ba’de iz hedeytenâ ve heb lenâ min ledünke rahmeh, inneke entel vehhâb. ( l-i İmran 8)
2- Rabbenağfirlî ve li-valideyye ve lil-mü’minîne yevme yekûmül hisâb. (İbrahim 41)
3- Rabbenağfir lenâ ve li-ihvâninellezîne sebekûnâ bil-îmâni ve lâ tec’al fî kulûbinâ gıllen lillezîne âmenû rabbenâ inneke raûfün rahîm. (Haşr 10)
4- Rabbenâ fağfirlenâ zünûbenâ ve keffir annâ seyyiâtinâ ve teveffenâ me’al-ebrâr. ( l-i İmran 193)
5- Rabbenâ ve âtinâ mâ ve adtenâ alâ rusülike ve lâ tühzinâ yevmel kıyâmeh. İnneke lâ tühlifül mî’âd. ( l-i İmran 194)

Hadis-i şeriflerde bildirilen dualardan birkaçı:
1- Allahümme innî e’ûzü bike min hemezâtiş-şeyâtîn. (S. Ebediyye)
2- Allahümme innî zalemtü nefsî zulmen kesîren, lâ yağfirûz-zünûbe illâ ente, fağfir lî mağfireten min indike verhamnî, inneke entel gafûr-ur-rahîm. (Halebi)
3- Allahümme innî e’ûzü bike min azabil-kabri ve min azabinnar ve min fitnetil mahyâ vel-memâti ve min fitnetil Mesihiddeccâl. (H. L. Olan İman)
4- Allahümmağfir lî ve li-vâlideyye ve li-cemî’il mü’minîne vel-mü’minât vel-müslimîne vel-müslimât el ehyâü minhüm vel emvât. (Tergîb-üs-salat)
5- Rabbenâ âtinâ fid-dünyâ haseneten ve fil-âhireti haseneten ve kınâ azâbennâri ve azâbel kabri verzuknâ şefâ’ate Muhammedin sallallahü aleyhi ve sellem. Bi-rahmetike yâ erhamerrâhimîn. (Tergîb-üs-salat)

Namazın sonunda unutup, sağa selam vermeden, sadece sola verilip Namazdan çıkılsa Namaz sahih olur, çünkü Vacib olan selam verilmiş oluyor. Boynu sağa döndürmek Sünnet veya Müstehab olduğu için unutarak çevrilmeyince bir mahzuru olmaz.

Allahu Teâlâ cümlemizi Kendisine layık Kul, Habibine layık Ümmet eylesin. (Amin)