Muhterem Kardeşlerim…

Vacib, yapılması farz gibi kesin olan, fakat Kur’an-ı kerimdeki delili farz kadar açık olmayan emirlere denir. Vacibin hükmü farz gibidir. Vacibi terk etmek, tahrimen mekruhtur.

İbadetlerdeki vaciblerden bazıları şunlardır:

1- Adağı yerine getirmek,

2- Başlanan Nafile Namazı tamamlamak,

3- Vitri kılmak ve Kunut Duasını okumak,

4- Namazda bir farzdan bir farza geçmek, mesela kıyamdan rükûa giderken ve secdeden kıyama kalkarken geçişi geciktirmemek,

5- Esselamü aleyküm ve rahmetullah diyerek namazdan çıkmak,

6- Farzların iki rekâtında ve diğer namazların her rekâtında Fatiha okumak,

7-Fâsid olan yani bozulan sünnet ve nafile namazları iade etmek,

8- İlk iki rekâtta Fatiha okumak,

9-Fatiha’yı Zamm-ı Sureden önce okumak,

10- Namazda son oturuşta Ettehıyyatü’yü okumak,

11- Namazda birinci oturuşta oturmak ve Ettehıyyatü’yü okuyunca beklemeyip kalkmak,

12- Bayram namazlarını kılmak ve kurban bayramında, Arefe günü sabah namazından, dördüncü günün ikindi namazına kadar, farzlardan sonra Teşrik Tekbirini okumak,

13- Cemaatle kılınan namazda imama tâbi olmak,

14- Namazda Zamm-ı Sure okumak,

15- Nisaba malik olan için Fıtra vermek ve kurban kesmek,

16- Rükûda üç kere Sübhanallah diyecek kadar durmak,

17- Gerektiğinde Secde-i Sehv yapmak,

18- Secdeleri birbiri arkasından yapmak,

19- Sesli okunacak yerde sesli, sessiz okunacak yerde sessiz okumak,

20- Tadil-i Erkâna riayet etmek,

21- Tahrimen Mekruhu terk etmek,

22- Tilavet secdesi yapmak.

Şart Anlamındaki Vacibler

Aşağıda, Vacib diye geçen hükümler; farzdır, şarttır anlamında kullanılmıştır:

1- Allahü Teâlâ’nın, ihsan ettiği nimetlere şükretmek Vacib’dir. (Ahlak-ı alai)

2- Resulullah’ın Peygamberliğini işitene iman etmek Vacib’dir. (Mevahib-i ledünniye)

3- Her asırda yaşayan her milletin, Resulullah’a uyması Vacib’dir. (S. Ebediyye)

4- Semavi dinlerin Âyet-i Kerime veya Hadis-i Şerifle bildirilen ve nesh edilmeyen hükümleriyle amel etmek Vacib’dir. (Tefsir-i Mazheri)

5- Herkesin sanatının, mesleğinin ilmini öğrenmesi Vacib’dir. (Kimya-i Saadet)

6- Âyet ve hadislerle kesin olarak bildirildi ki, namaz kılmak Vacib’dir. (El-muvafakat)

7- Gıybetten sakınmak Vacib’dir. (Mekatib-i şerife m.85)

8- Hayzlı veya nifaslının, kan kesilince gusletmesi Vacib’dir. (Fetava-yı Hindiyye)

9- Düşman, İslam ülkesine saldırınca, herkesin savunması Vacib olur. (El-ihtiyar)

10- Kabul edeceği umulan kimseye, Emr-i Maruf yapmak Vacib’dir. (Berika)

11- Emr-i marufu, yumuşak yapmak da Vacib’dir. (Berika)

12- Halife-i Müsliminin seçip emrettiği ictihada göre amel etmek Vacib olur. (Mecelle)

13- Avamın Müctehidi taklit etmesi [bir mezhebe uyması], Vacib’dir. (Ez-Zehire lil Kurafi)

14- Bugün her Müslümanın, 4 mezhepten birinde bulunması Vacib’dir. (Tahtavi)

15- Her Müctehidin kendi ictihadına uyması Vacib’dir. (Mektubat-ı Masumiyye 2/36)

16- Nasslarda açıkça bildirilen emirlere uymak ve inanmak Vacib’dir. (Mektubat-ı Rabbani 2/36)

17- Rüşvet alanın, aldığı malı geri vermesi Vacib olur. (Redd-ül Muhtar)

18- Müftünün Müctehid olması Vacib’dir. Mutlak müctehid olmayan müftünün fetva vermesi haramdır. Bunun, sadece Müctehidlerin fetvalarını nakletmesi caizdir. (Tuhfet-ül-arabi vel-acem)

19- Ana babaya hizmet etmek Vacib’dir. (Hadika)

20- Erkek olsun, kadın olsun, Zi-Rahmi mahrem akrabayı ziyaret Vacib’dir. (Berika)

21- Şafii’de, sünnet olmak Vacib’dir. (İslam Ahlakı)

22- Peygamberlerin mucize göstermeleri Vacib’dir. (Mektubat-ı Rabbani 3/86)

23- Bir mahallede salih kimse kalmayıp, fesat ve bid’at artınca, başka mahalleye göçüp yerleşmek veya böyle bir şehirden başka şehre hicret etmek Vacib olur. (Kenz-i Mahfi)

24- Hayvan keserken “Bismillahi” veya “Allahü ekber” demek Vacib’dir. (İbni Âbidîn)

25- Hanbeli mezhebinde sözünde durmak vacib, durmamak haram olur. (İslam Ahlakı)

26- Eshab-ı Kiramın hepsinin salih ve adil olduğuna inanmak, hiçbirine dil uzatmamak, düşmanlık etmemek, bütün Müslümanlara Vacib’dir. (Mirat-i Kâinat)

27- Sultan zalim de olsa, İslamiyet’e uygun emirlerine itaat Vacib’dir. (Faideli Bilgiler)

28- Resulullah’ın Ehl-i Beytine ve hanımlarına saygı göstermek Vacib’dir. (Kurret-ül Ayneyn)

29- Kâfirlerin ibadet olarak yaptıkları, kâfirlik alameti olan şeyleri tahkir etmek Vacib’dir. (Birgivi)

30- Allah’ın düşmanı olduğu için, kâfirlere “Buğd-ı Fillah” Vacib’dir. (Mektubat-ı Masumiyye 3/55)

31- Müslüman’a ilk Vacib olan şey, Ahkâm-ı İslamiyeye uymaktır. (El-Münire)

32- Üzerinde Allah hakkı veya kul hakkı bulunanın, iki şahit yanında vasiyet yazması Vacib’dir. Üzerinde hak yoksa, vasiyet yazmak Müstehab olur. (Cila-ül-Kulub)

33- Borçları ödeyip, ölüme hazırlanmak ve ölüm hastalığında vasiyet yazmak Vacib’dir. (S. Ahiret)

34- Eshab-ı Kirama uymak Vacib’dir. (Faideli Bilgiler) [Bu, Müctehidler içindir.]

35- Kız ve oğlan çocuk, yedi yaşına gelince, namazı emretmek velisine Vacib olur. (Ey Oğul İlmihali)

36- Dar-ül-Harbde imana gelenin, Dar-ül-İslama hicret etmesi Vacib olur. (Redd-ül-Muhtar)

37- Çocuğun, babasına hizmet etmesi Vacib’dir. (Hadika)

38- Zengin babanın, fakir çocuğunu evlendirmesi Vacib’dir. (Uyun-ül-besair)

Hadis-i Şeriflerde de buyuruluyor ki:

“Helal kazanmak için sıkıntı çekenlere, Cennet Vacib olur.” [R. Nasıhin]

“Allah’a şirk koşmadan ihlâsla ibadet edene, Cennet Vacib olur. Allah’a şirk koşarak mülaki olana da, Cehennem Vacib olur.” [Hâkim]

“Gurbetteyken ölen garip Müslüman’a, Cennet Vacib olur.” [E. Nuaym]

“Yalan yeminle, haksız olarak, birinin malını alana, Cehennem Vacib olur.” [Bagavî]

“Ölürken Kelime-i Şehadeti söyleyene, Cennet Vacib olur.” [Taberani]

“Beş vakit namazı doğru kılana, Cennet Vacib olur.” [Taberani]

“Beş vakit namazı kırk gün cemaatle kılana, Cennet Vacib olur.” [Ebu Ya’la]

“Bir yetimi, kendini kurtarana kadar bakıp büyütene, Cennet Vacib olur.” [Taberani]

“Haşefe içeri girince, meni gelse de, gelmese de gusül Vacib olur.” [Taberani]

“Köle, kadın, çocuk ve hasta hariç, Cuma namazı her Müslüman’a Vacib’dir.” [Hâkim]

“İmamla birlikte dört kişi olan köyde, Cuma kılmak Vacib’dir.” [Deylemi]

“Gaza Vacib’dir. Cenaze namazı da Vacib’dir.” [Ebu Ya’la]

“Ebu Bekir’i sevmek ve ona şükretmek Vacib’dir.” [Deylemi, Hatib, Münavi]

“Fıkıh öğrenmek, her Müslüman’a Vacib’dir.” [Hâkim]

“Aksırıp Elhamdülillah diyen Mümine, Yerhamükellah demek Vacib olur.” [Buhari]

“Kabrimi ziyaret edene, şefaatim Vacib olur.” [Bezzar, Dare Kutni, Taberani, Kadı İyad]

“Bir mani yoksa Emr-i Maruf ve Nehy-i Münker vacibdir. Mani varsa susmak helaldir.” [Deylemi]

“İhlâsla, “Rabbim Allah, Dinim İslam ve Peygamberim Muhammed aleyhisselam” diyene, Cennet Vacib olur.” [Hâkim]

Allahu Teâlâ cümlemizi Kendisine layık Kul, Habibine layık Ümmet eylesin. (Amin)