Demokrasi, kısa tarifiyle siyasal yönetim ve denetim mekanizmasının doğrudan doğruya ya da düzenli aralıklarla milletin özgürce seçtiği temsilciler aracılığıyla kullanıldığı, sosyal ve ekonomik durumu ne olursa olsun tüm yurttaşların eşit sayıldığı yönetim biçimidir. Demokrasi bir yönetim ve denetim sistemi olduğuna göre; bu sistem yerelden başlayıp, merkeze doğru işleyen bir sitemdir. Zira yerelde seçilen muhtarlar, belediye başkanları, belediye meclis üyeleri, il özel idaresi üye ve yöneticilerinin yanında; merkezi yönetim mekanizması kapsamında seçilen milletvekilleri, bakanlar, Cumhurbaşkanı da demokrasi sistemi kapsamında seçilerek, milleti adına sistemi idare etmektedirler.

Yerel demokrasi; demokratik sistemin değerlerinin yerel yönetimler düzeyinde geçerli kılınması, o belde de yahut ilçede, ilde, şayet büyükşehir statüsünde olan bir il ise büyükşehir düzeyinde, o yörede yaşayan halkın karar süreçlerine doğrudan doğruya ya da temsilciler aracılığıyla katılımıdır. Yörede yaşayan vatandaşlar bazen yaşadıkları bölge ile ilgili alınacak olan karar, yapılacak olan hizmet ile ilgili olarak direkt olarak belediye başkanlarının katıldığı halk meclislerinde yahut valilerin katıldığı halk günlerinde karar ve görüşlerini bildirebilirler. Yerelde yönetime katılmanın en güzel örneklerinden biri de kent konseyleridir. Bunun yanında vatandaşlar doğrudan kararlarını ve sorunlarını; kent konseyinde, halk meclisinde yahut yapılan halk toplantılarında gündeme getirmenin yanında, temsilciler eliyle de bu karar sürecine katılabilir. Bu kapsamda halk yerel idarecilerini seçim yoluyla belirleyebilir. Gerek direkt ve gerekse temsilciler eliyle olsun, demokratik yerel yönetimlerde; bireyler, her bir vatandaş yerel yönetimleri etkileyebilirler.

            Gerçekten de tüm dünyada yerel demokrasinin kaynağının ortaçağ kent yönetimleri olduğu görülmektedir. Ortaçağdaki kent yönetimleri, yerel yönetimin, yani yerinden yönetiminde önemli kilometre taşlarından olmuştur.  Bu kent yönetimleri, tarihi süreç içerisinde yereldeki bireysel özgürlükleri savunmanın yanında, ayrıcalıklı belediyelerinde oluşmasına, yerel yönetimlerin oluşup güçlenmesine ciddi katkısı olmuştur. 21.yüzyılın ilk çeyreğinde bulunduğumuz bu dönemde ise en çok tartışılan konular; etkinlik, verimlilik, şeffaflık, yerelleşme, yönetime katılma, yönetimde temsil gibi kavramlar ön plana çıkmıştır. Tabiidir ki bu kavramların tartışıldığı çemberin merkezinde de yerel yönetimler bulunmaktadır. Yerel yönetimler halka en yakın yönetim birimleri olmaları nedeniyle, sorunları ilk elden tespit etmelerinin yanında, çözüme de en yakın mekanizmalardır. Dolayısıyla iyi işleyen bir yerel yönetim ve yerel demokrasi, bir yandan milletin ihtiyaçlarını yerinden ve hızla karşılarken, diğer yandan ülkenin kalkınmasına, demokrasisine önemli katkılar yapabilecek kapasiteye sahiptir.

Yerel demokrasinin de i bir takım temel ilkeleri vardır. Bu ilkeler; yerel demokrasinin gerçekleştiği alanlar olan yerel yönetimlerde; ilk temel ilke karar süreçlerinde sınırları çizilmiş hukuk kuralları içerisinde özerk işleyiş, yani belediyelerin tıpkı merkezi idaredeki bir genel müdürlük, bakanlık gibi işlemesi, karar süreçlerinde inisiyatif alabilmesi anlamındadır. Burada kast edilen siyasal anlamdaki özerklik olmayıp, hizmetlerin daha hızlı ve etkin yapılabilmesi için yetki ve sorumluluğun yerelde kullanılmasıdır. Bir diğer temel ilke halkın yönetime katılmasıdır. Bu katılım halk meclisleri, kent konseyleri aracılığıyla olabileceği gibi yerel yöneticilerin seçilmesine katılması şeklinde olabilir. Bir diğer önemli yerel demokrasi ilkesi ise yerel yönetim birimlerinin halkın denetimine, gözetimine açık olmasıdır. Aynı zamanda demokrasilerde dördüncü kuvvet olarak kabul edilen basın/medya gücünün de önemi son derece büyüktür.

Tıpkı edebi eserlerde olduğu gibi yerelden başlayıp, ulusal düzeyde ve evrensel sınırları aşan eserler ne kadar lezzetli ise yerel demokrasisi güçlenen ülkelerin, ulusal düzeydeki demokratik işleyişleri daha muazzam olmaktadır.