Muhterem Kardeşlerim…

Bu günkü köşe yazımızda da her işimizde iztişare etmenin öneminden bahsedelim istiyoruz. İşte sizlere yine Tam İlmihal Saadeti Ebediyye ve sahih Fıkıh kitaplarından faydalanarak ve kaynaklarını da belirterek sizleri bilgilendirelim.

Efendim;

Bir iş yaparken ehline sormaya "meşveret" veya "istişare" denir. İstişare sünnettir.

Kur'an-ı Kerimde mealen, “Yapacağın işi önce meşveret et” buyuruluyor. (Al-i İmran 159)

İyi kimseler övülürken de, “İstişare ederek iş yaparlar” buyuruluyor. (Şura 38)

Hadis-i şeriflerde de buyuruldu ki:

“İstişare, pişmanlığa karşı kaledir.” [İ. Maverdi]

“İstihare eden, mahrum kalmaz, istişare eden pişman olmaz.” [Taberani]

“İnsanı pişman eden, kendi görüşündeki ısrardır.” [İ. Maverdi]

“Kendi düşüncenize göre hareket etmeyin!” [Taberani]

“Yapacağı işi ehli ile istişare edene, o işin en güzeli nasip olur.” [Taberani]

Hazret-i Âdem, “İşlerinizi istişare ile yapın. Eğer ben, yasak meyve konusunda meleklerle istişare etseydim, musibete maruz kalmazdım” buyuruyor.

İstişare edilecek kimsede şu vasıflar bulunmalıdır:

1- Akıllı olmalı! Akıllı ile istişare galibiyet, ahmakla istişare mağlubiyet denilmiştir.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

“Akıllıya danışıp onu dinleyen, doğruyu bulur, dinlemeyen pişman olur.” [İ. Maverdi]

2- Tecrübeli, işinin ehli olmalı! Çünkü her şey akla, akıl da tecrübeye muhtaçtır.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

“Tedbirli kimse, işinin ehli olana danışıp, ona göre hareket eder.” [Ebu Davud]

Hazret-i Lokman Hakim de buyurdu ki:

“Yapacağın işi, daha önce bunu denemiş, tecrübeli kimseye danış! Çünkü o, kendisine pahalıya mal olmuş doğru görüşleri sana bedava verir.” [İ. Maverdi]

3- İlim sahibi ve salih olmalı!

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

“Salih olan âlimlerle istişare edin!” [Taberani]

Hazret-i Ömer, “Allah’tan korkanlarla istişare edin” buyurmuştur.

4- Dost olmalı! Dost olmayan kimseler, yanlış bilgi verebilir.

5- Fikri kuvvetli, sıhhatli olmalı! Düşüncesi dağınık, kaygılı kimselerin görüşü isabetli olmaz.

Danışılacak kimsenin, insanların hâlini, zamanın ve ülkenin şartlarını bilmesi gerekir. Bundan başka, aklı, fikri kuvvetli, ileriyi gören ve hatta sıhhati yerinde olan kimselerle istişare edilir. Böyle vasıflara haiz olmayan kimselerle istişare etmek günah olur. Peygamber efendimiz eshabı ile istişare eder, bazen bir iş için, akıl, takva, hikmet ve tecrübe sahibi on kişiye danışırdı.

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

“İstişare edilen, güvenilen kişidir, kendisine layık gördüğünü başkasına tavsiye eder.” [Taberani]

“Danışana, bilerek yalan söyleyen ona hıyanet etmiş olur.” [İbni Cerir]

“Danışan yardıma kavuşur. İstişare edilen emindir.” [Askeri]

“Danışılan, güvenilir kimsedir. Biliyorsa söyler, bilmiyorsa sükut eder.” [Kudai]

İstişare ile yapılan iş, hatalı görünse de, sormadan yapılandan üstündür.

İstişare sünnettir

İstişare, yani danışmak sünnettir. Unutulmuş, sünnetleri meydana çıkarmak çok sevaptır. Danışmak insanı pişman olmaktan koruyan bir kale gibidir.

Danışılacak kimsenin, insanların halini, zamanın ve ülkenin şartlarını bilmesi gerekir. Buna siyaset bilgisi denir.

Bundan başka, aklı, fikri kuvvetli, ileriyi gören ve hatta sıhhati yerinde olan kimselerle istişare edilir. Böyle vasıflara haiz olmayan kimselerle istişare etmek günah olur. Gerek din ve gerek dünya işlerinden bilmeden hüküm verene melekler lanet eder.

Bilinen şeyde istişareye lüzum yoktur. Fakat bildiğimizi zannettiğimiz nice şeyleri bilmediğimiz meydana çıkıyor.

Bir iş, neticesine göre ölçülür. Sonu hayırla mı, yoksa şerle mi biteceğini bilemeyiz. Olmasını şiddetle arzu ettiğimiz bir iş, bizim için çok tehlikeli olabilir. Aksine olmamasını istediğimiz bir iş, bizim için çok hayırlı olabilir.

Yukarıda vasıflarını bildirdiğimiz salih kimselerle istişare edince, verdikleri cevap pek aklımıza yatmasa da o işi yapmamız gerekir. Çünkü ehli ile danışılarak yapılan işin neticesi hayırlı olur. Onun için “Danışan dağı aşmış, danışmayan düz ovada yolu şaşırmış” dedikleri gibi, “Meşveretsiz yapılan şeyden hayır gelmez” de demişlerdir. (Şir’a)

Kendi görüşünde direnen kişi bir başka fikre muhtaç olmaktan kendisini hiçbir vakit kurtaramaz. Danışma yolunu benimseyen kişi ise helakten korunmuş olur.

Hikmet ehli buyuruyor ki:

"İstişare, doğru yolu bulmanın tâ kendisidir! Her kim ki, kendi görüşünü beğenip başkası ile istişareye muhtaç olmadığını düşünse ve müşavereye lüzum görmese elbette yapacağı işte hata meydana gelir."

İşlerinde güçlükle karşılaşırsan akıllı kişilerin görüşlerine müracaat et. İstişareden kaçınma! Kendi görüşünle baş başa kalıp pişmanlık duymaktan elbette daha çok iyidir.

Allahu Teâlâ cümlemizi işlerini yaparken mümkün olduğunca istişare ederek yapmaya çalışan kullarından eylesin. (Amin)