Kabaltı Evleri ilgi odağı oldu

Haber: İbrahim Halil Kahraman

Tarihi ve mimari dokusunun önemli bir kısmını teknoloji ve aç gözlü sermayeye karşı koruyarak günümüze ulaşmış ender şehirlerden olan Şanlıurfa'da kabaltı evleri yerli ve yabancı turistlerinde ilgi odağı olan yapılardır. Bu yapılar Güneydoğu illerinin özelliklede Şanlıurfa’nı tarihi birikimin ne kadar yüksek ve renkli olduğunu da ortaya koyuyor.

Kültür Bakanlığı listesinde bulunuyor

ESKİ Şanlıurfa olarak bilinen ve daha çok tarihi yapıların bulunduğu Balıklıgöl çevresinde buluna kabaltıları, yaklaşık 5-10 metre uzunluğunda 3-6 metre genişliğinde yapılmış birer mimari harikası olarak karşımıza çıkıyor. Güneydoğuda, Kültür Bakanlığı mimarlık örneği listesinde toplam 9 kabaltı ve 5 konak kabaltı olmak üzere toplam 14 kabaltı bulunuyor.

Turistlerin ilgisini çekiyor

Şanlıurfa merkezde yer alan Haşimiye Meydanı, Yıldız Meydanı, Arabî Camii, Büyükyol, Abdurrahman Dede, Kızılkoyun, Yakubiye ve Harran Kapı turistlerin büyük ölçüde ilgisini çeken yerler arasında yer alıyor. Bu sayılan yerler daha çok tarihi kimlikleri ile öne çıkıyor. Şanlıurfa’da tarihi yapı denince akla gelen bu yerler, yerli ve yabancı turistlerin Şanlıurfa’ya gelip de görmeden gitmediği yerlerin başında geliyor.

Tarihi yapılar korunmalı

Kabaltıların tarihini geçmişini anlatan mahalle sakini Mehmet Alataş, 'Buralarda eskiden Ermeniler ve Yahudiler, Müslüman Kürt ve Araplarla birlikte yaşardı, bunlar hep o dönemden kalan tarihi yapılardır. Önceleri bu yapıların altından at arabaları geçerdi. Ancak şimdiki araçlar yapının yapılış şeklinden dolayı pek geçemiyorlar. Olsun biz tarihi yapılarımızı seviyoruz ve korunmasını istiyoruz” diye konuştu.

Kabaltı nedir?

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki illerde örgü teknikleri kullanılarak inşa edilmiş, eğrisel yüzey ya da yüzeylerden oluşan mimari örgü öğesine Abbara ya da Kabaltı denir. Abbaralar bazen sivri kemerli, basık kemerli veya yuvarlak kemerli olup, örgü sistemi beşik tonoz, çapraz tonoz olarak karşımıza çıkar. Evlere girişte yapılan sahanlıklar, bazen sokak üstlerinde altta bir geçit bırakarak yapılmış odalar (Abbaralar), ortak kullanım alanları ile özel kullanım alanlarının ara kesitlerinde nasıl bir yapılanma içinde olduğunu gösteriyor. Abbaraların alt kısmı kamuya, üst kısmının ise mülk sahibinin mülkiyetinde olduğu belirtiliyor. Abbaralar, yazın sıcaktan korunulan, kısa bir an için de olsa serinliğinden, gölgesinden faydalanılan, soluklanılan geçitler olduğu biliniyor.