‘İş kazalarının yüzde 98’i önlenebilir’

Röportaj/Aziz Çiftçi/Foto/İbrahim Halil Aslan/Şanlıurfa OLAY

İş kazaların sonucu hayatını kaybeden işçi sayısının giderek günlük ortalamasının 3-4'lere ulaştığı günlerdeyiz.  Türkiye ise iş kazalarında Avrupa’da birinci, dünyada ise üçüncü sırada… 80 milyon nüfuslu bir ülke için bu inanılmaz bir durum.  Bu, iş kazaları ve iş cinayetlerinin ne denli yüksek olduğunu gösteriyor. 2016’da 1970 işçi iş kazalarında yaşamını kaybetti. Bu alandaki sorunlara dikkat çekmek için iş güvenliği uzmanı Dilan Aygün bir söyleşi gerçekleştirdik. İş güvenlik uzmanı ve mühendis Dilan Aygün, yaşanan iş kazalarına dikkat edilmesi gerektiğini belirterek, işverenin ve işçinin dikkatli olması ve iş kurallarına kuralları harfiyen uyması gerektiğini söyledİ.

İşte o röportaj;

İş güvenliği ne demek?

6331 sayılı ‘’İş Sağlığı ve Güvenliği‘’ kanunu 20.06.2012 yılında kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Bu kanun kapsamında işyerleri yaptıkları işlerin niteliklerine göre kademeli olarak kanun kapsamına alınmıştır. Kanunun amacı yaşanan iş kazalarını en aza indirgemek çalışanların güvenliğini ve sağlığını kontrol altına almak, çalışma şartlarının iyileştirilerek en üst seviyeye çıkarılmasıdır.

İŞÇİ, ESNAF, MEMUR VE ÇOCUK…

İş kazalarını belgeye dökersek bilanço nasıl karşılıyor bizi?

2017 yılını henüz tamamlamadığımız için 2016 ve önce ki yıllarda yaşanan iş kazalarının genel bir durum değerlendirmesini şu şekilde yapabiliriz. 2016 yılı verilerine baktığımızda 1970 işçinin çalışırken yaşamını yitirdiğini görmekteyiz. Yaşamını yitirenlerin 1682’si işçi ve memur, 288’i ise çiftçi ve esnaf. Yine en güvencesiz işçi bileşenleri olarak 56 çocuk, 110 kadın ve 96 göçmen işçinin can verdiğini görüyoruz.

YETERLİ ÖNLEMLERİ ALDIĞIMIZ TAKDİRDE ÖNLEYEBİLİRİZ

 Peki Ölümlerin en çok gerçekleştiği, işkolları hangileridir?

 442 inşaat, 389 tarım, 265 taşımacılık, 124 ticaret/büro, 109 belediye, 96 metal ve 73 maden işçisi aramızdan ayrıldı. Şirvan’da maden işçileri, Alaşehir’de üzüm işçileri, Bor’da tekstil işçileri ve Elazığ’da sera işçileri toplu iş kazalarında kaybettiklerimiz. İş kazalarının yüzde 98’i önlenebilir yüzde 2’si kaçınılmaz olarak görülse de aslında yaşanan iş kazalarının tamamını yeterli önlemleri aldığımız takdirde önleyebiliriz.işçi ölümlerinin önlenebilir olması fikrinin en temel sonucu olarak yaşananların “kaza, kader ve fıtrat” değil “iş cinayeti” olarak tanımlanmasından başlar. Sigortalı, sigortasız tüm işçilerin/çalışanların ölümlerini; işyeri içinde veya dışında; çalışırken, işe gelip giderken (işyeri ya da kendi imkânlarıyla), barınırken, beslenirken vb. yani “iş süreçlerinin bütününde” yaşanan ölümleri ‘’iş kazası’’ olarak değerlendirmeliyiz.Ev hizmetleri, güvenlik, esnaf, çiftçi, kamu çalışanı, Türkiye vatandaşlık haklarından yararlanamayan işçi gibi tüm çalışan kesimlerin de ölümlerini ‘’iş kazası’ ’olarak değerlendirmeliyiz. Ülkemizde birçok sigortasız işçinin hayatını kaybetmesinin yanı sıra sigortalı işçilerin ölümlerinin bir kısmı da kayıt altına alınmamaktadır. Bu durumun ışığında ülkemizde SGK verilerinin çok üstünde bir işçi ölümünün yaşandığını söyleyebiliriz.Herhangi bir işçinin ölümü, yaralanması veya sakat kalması “kaza”, “şanssızlık”, “talihsizlik” olarak görülürken, birden fazla işçinin bir anda ölmesinde hemen “facia”, “felaket” gibi kavramlarla karşılaşırız. Bu kavramlar, insan iradesinin dışında, bir anda, tamamen kendine has, çok özel bir durumu anlatır, anlatmaya çalışır. “10 işçinin yaşamını yitirdiği faciada”, “301 maden işçisinin yaşamını yitirdiği büyük felaketin acıları…” Kaza, felaket ve facia kavramları tamamen hedef şaşırtan kavramlardır, sorumluların kim olduğu, nasıl ceza almaları gerektiğini ve benzeri soruları tamamen perdeler, vicdanımızı burkar, içimizi acıtır bu ifadeler. Aslında “katliam”, “iş cinayeti”, dediğimizde, doğrudan bir sorumluyu ya da sorumluları, cezalandırılması gereken bir veya birkaç kişiyi içinde barındıran kavramlarla karşı karşıya kalırız.

İŞVEREN VE İŞÇİLER BİLİNÇLENMELİ

Bunu yıllara göre ayırırsak yıllar içerisinde kaç işçimiz iş kazaları yüzünden hayatı kaybetmiştir.?

2016 yılında en az 1970 işçi, 2013 yılında en az 1235 işçi, 2014 yılında en az 1886 işçi, 2015 yılında en az 1730 işçi, 2016 yılında ise en az 1970 işçi yaşamını yitirdi... 2014 yılında tarihimizin en büyük işçi katliamı olan Soma’nın yanı sıra birçok toplu işçi ölümü yaşanmış ve 1886 işçinin yaşamını yitirdiği bir yıl yaşamıştık. 2015 yılında Soma’ sız 1730 iş cinayeti vardı. 2016 yılında ise 1970 işçinin aramızdan ayrılması sorunun çözümünün yasalar, denetimler, işveren ve işçilerin bilinçlendirilmesiyle gerçekleşebileceğini gösteriyor.

ŞANLIURFA’DA; 21 ÖLÜM

2016 yılını ele alırsak sadece il değil de 81 il için iş kazaları ne durumda?

2016 yılında 81 şehirde yaşanan iş cinayetlerine bakalım: 262 ölüm İstanbul’da; 89 ölüm Kocaeli’nde; 81 ölüm Bursa’da; 74 ölüm İzmir’de; 72 ölüm Ankara’da; 70 ölüm Antalya’da; 61 ölüm Konya’da; 56 ölüm Manisa’da;52 ölüm Aydın’da; 49 ölüm Adana’da; 45 ölüm Denizli’de; 43’er ölüm Mersin, Samsun ve Tekirdağ’da; 39 ölüm Sakarya’da; 37’şer ölüm Kayseri ve Muğla’da; 35 ölüm Gaziantep’te; 27 ölüm Balıkesir’de; 26 ölüm Elazığ’da; 22’şer ölüm Çorum ve Şanlıurfa’da; 21’er ölüm Eskişehir ve Malatya’da; 20’şer ölüm Diyarbakır, Erzurum, Yurtdışı ve Zonguldak’ta; 19’ar ölüm Kastamonu, Mardin ve Siirt’te; 18 ölüm Ordu’da; 17’şer ölüm Düzce, Edirne, Niğde ve Sivas’ta; 16’şar ölüm Bolu, Burdur, Hatay, Kahramanmaraş ve Karabük’te; 15’er ölüm Çanakkale ve Isparta’da; 14 ölüm Afyon’da; 13’er ölüm Aksaray, Giresun ve Osmaniye’de; 12 ölüm Tokat’ta; 11’er ölüm Adıyaman, Ağrı, Erzincan, Karaman ve Trabzon’da; 10’ar ölüm Batman, Bilecik, Bingöl, Hakkâri, Kütahya ve Sinop’ta; 9’ar ölüm Bartın, Kırşehir ve Kilis’te; 8’er ölüm Kırklareli ve Rize’de; 7’şer ölüm Bitlis, Nevşehir, Van ve Yalova’da; 6’şar ölüm Artvin, Kars, Tunceli, Uşak ve Yozgat’ta; 5’er ölüm Amasya, Gümüşhane ve Şırnak’ta; 4 ölüm Çankırı’da; 3’er ölüm Kırıkkale ve Muş’ta; 2 ölüm Bayburt’ta; 1’er ölüm Iğdır ve Ardahan’da yaşandı...

İş kazalarının meydana geldiği işkollarını incelediğimizde; üst sıralarda trafik/servis kazaları gelmektedir. Bu noktada taşımacılık işkolunda şoför ölümleri ilk sıradadır. Yine mevsimlik tarım işçileri yollara savrulmaktadır. İşçiler üzerlerine ağır nesneler düşmesi, göçük oluşması ya da makineye sıkışma sonucu eziliyorlar. İnşaat ve madenlerde yaşanan göçükler, tarımda ağacın ya da traktörün altında ezilme, metal ve taşımacılıkta ise makinede ezilmeler sık yaşanıyor.Oysa basit önlemler alınsa... Yine yüksekten düşmeler iş cinayetlerinin önemli bir nedenidir. Düşmelere ise en sık inşaatlarda rastlanılıyor. Oysa standart bir iskele, uygun bir emniyet kemeri, kenar korumaları ya da en basitinden bir ağ gerilmesi bile düşmeleri önemli bir oranda engelleyebilir. Ama tabii ki maliyet... Trafik, Servis Kazası nedeniyle 442 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 355 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 323 işçi yaşamını yitirdi...