Güneydoğu’da işsizliğe Suriyeli darbesi

Aziz Çiftçi/Şanlıurfa OLAY

 İÇİŞLERİ Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürü Atilla Toros’un yaptığı son açıklamaya göre, mülteci sayısı 1 milyon 910 bine ulaştı.Mültecilerin Türkiye’deki 22 kampta tutulduğu belirtiliyor. Ancak zor durumdaki Suriyeliler sadece kamplarda değil her yerde. Başta sınır ve sınıra yakın iller Şanlıurfa, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adana, Osmaniye, Mersin olmak üzere Türkiye’nin neredeyse tüm illerine yayılmış durumda.

 Yarı fiyatına çalışmaya razı oluyor

 Parası olanlar kendi işlerini kuruyor ama çoğunluk kaçak işçi olarak çalışıyor. On binlerce Suriyeli iş arıyor ve özellikle tarım, imalat sanayi ve hizmet sektöründe Türklerin yaptığı işleri yarı fiyatına yapmaya razı oluyor. Suriyeli işgücünün ucuz olması işverenleri de cezp ediyor ve Türkler işten çıkarılıyor, yerlerine Suriyeliler alınıyor. Son yıllarda Türkiye’ye gelen Arap turist sayısındaki artış, Suriyelilerin lokanta ve kafeteryalarda, hediyelik eşya satan dükkanlar başta olmak üzere hizmet sektöründe kolaylıkla iş bulmasını sağlıyor. Az ücret istemelerinin yanı sıra Arap turistlerle aynı dili konuşmaları Suriyelileri cazip hale getiriyor.

  Suriyelilerin çalıştığı illerde işsizlik artıyor

   Konut kiralarını arttı

Çok zor durumda olan Suriyeli mülteciler yaşamak, ayakta kalabilmek için ne iş bulurlarsa adeta saldırıyorlar. İşgücü arzındaki bu patlama, ücretleri düşürürken, Türkiye nüfusundaki 1 milyonluk ani artış, konut kiralarını da yüzde 40-50 oranında artırmış durumda. Özellikle Şanlıurfa, Gaziantep, Hatay gibi illerde kiraların aşırı yükseldiğine dikkat çekiliyor.Kiraların yükselmesi, işsizliğin artması en çok yoksul Türkleri bunalıma sokuyor. Kredi kartı harcamaları, konut ve tüketici kredisi gibi banka borçlarındaki artış ve 22 milyona ulaşan icra ve haciz davaları nedeniyle intiharlar artıyor.

 Kendi dükkanlarını açıyorlar

 Bu arada Şanlıurfa, Hatay, Gaziantep,  Kahramanmaraş gibi sınır ve sınıra yakın illerde Suriyeli esnafların kendi dükkanlarını açıyor.Tabelalar Arapça. Çünkü müşterilerinin çoğunluğu Arap.Suriyeliler ayakta kalabilmek için kendi yaşamlarını kurarken, özellikle yoksul Türklerin zarar gördüğü ve ayakta kalmakta güçlük çekmeye başladığı gözleniyor. Ama bu lokal hikayeler devleti harekete geçirmiyor. Çünkü Suriyeli mülteciler konusu bir devlet politikası haline gelmiş durumda. Çözüm bulması gereken devlet gizlice bu duruma göz yumuyor. Hatta yaptırımları uygulamayarak gizlice teşvik ediyor…İŞKUR verilerine göre Temmuz 2015 tarihi itibarı ile son 3 yılın en yüksek başvuru sayısına ulaşmış durumda. Bunu, “İşsizlik son üç yılın zirvesinde” olarak da yorumlayabiliriz.

 Ciddiyetini ortaya koyuyor

Mevcut teşvik uygulamalarına karşın işten çıkarmaların artması, işsizlik rakamlarının iki haneli rakamlara çıkması, istenilen istihdam oranın bir türlü sağlanmaması bu konuda alınması gereken önlemlerin ciddiyetini ortaya koyuyor.2015 Haziran ayı içerisinde 119.422 kişi işsizlik sigortası hizmetlerinden faydalanmak üzere İŞKUR’a başvuru yaptı. Başvuru, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 40.8 artarken, geçen ayla kıyasladığımızda yüzde 68.9 oranında artış gösterdi.    Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in, Suriyeli kaçak çalışanlarla ilgili, “Müfettişlerin kaçak Suriyeliler ile ilgili raporları var. Ancak bu raporları işleme koyamıyoruz. Koyarsak şirketleri kapatmamız gerekebilir” açıklaması ise durumun vahametini ortaya koyuyor. Bakan bunu söyledikten sonra kaçak işçi çalıştırmanın cezası olsa kaç yazar…

 Olumsuz etkilere yol açıyor

Şanlıurfa’nın en büyük sorunlarından biri de işsizlik. Yüzde 17’lik oranla Türkiye’de işsizliğin yaygın olduğu kentler arasında başı çeken Şanlıurfa’da kalıcı çözümlerin üretilmemesi dikkat çekiyor. Sermaye Urfa’ya gelmekte tereddüt ederken sınırdaki çatışmalardan kaçan Suriyeliler işsizlik oranının daha da yükselmesinde olumsuz etmen olarak rol alıyor.   Suriye sınırında devam eden çatışmalardan kaçan 91 bin mülteci Şanlıurfa’daki çadırkentlere yerleştirildi. Suriyelilerin her türlü bakım ve masrafı devlet tarafından karşılanıyor. Şu ana kadar bir milyar dolar civarında yapılan harcamanın sadece 150 milyon doları Avrupa Birliği Fonları’ndan temin edilebildi. Devleti ekonomik açıdan sıkıntıya sokan Suriye’deki iç savaş Şanlıurfa’da da olumsuz etkilere yol açıyor.

 Mevsimlik göçleri tetikliyor

Suriye’deki iç karışıklık ve etkileri daha ne kadar devam eder bilinmez ancak Şanlıurfa’daki iş olanaklarının arttırılması gerektiği yorumları yapılıyor. Teşvik Paketi kapsamında 6’ıncı ve en avantajlı bölgede yer alan Şanlıurfa’ya daha çok yatırımcı gelmesi için yetkililerin girişim sayılarını arttırmaları gerektiği ifade ediliyor. Eğitim ve sağlıkta birçok problemi bulunan Şanlıurfa’da tüm girişimlere rağmen hala en büyük sorun işsizlik olarak görünüyor. Yoğun işsizlik oranının ise mevsimlik göçleri tetiklediği vurgulanıyor. Suriyeliler Urfa'ya gelirken Urfalılar ise iş olanaklarının olduğu kentlere göç ediyor. 

 İşsiz vatandaşlar, Suriyelilerden şikayetçi

Şanlıurfa vatandaşlar, ülkelerindeki iç savaştan kaçarak kente sığınan  Suriyelilerden şikayetçi. İşsiz vatandaşlar, Suriyeliler yüzünden iş bulamadıklarını, yetkililerin buna bir an önce çare bulmasını istedi.Vatandaşlar, Suriyelilerin düşük ücret nedeni ile tercih edildiğini, bu durumun bir an önce son bulmasını istedi.