Güneydoğu\'da aşiretlerin etkisi kırılıyor

Aziz Çiftçi/Ahmet Meral/Şanlıurfa OLAY

 Doğu ve Güneydoğu'da aşiretlerin eğitim düzeyinin yükselmesi, köyden kente göçte yaşanan artış, demokrasi kültürünün gelişmesi ve ekonomik özgürlüğün kazanılmasıyla artık seçimlere etkisi azalıyor. Her seçim öncesi siyasilerin peşine düştüğü aşiretler,  yıllardır blok oylarıyla seçimlere etkisini gösterirken, Bölge uzmanları aşiretlerin eskisi gibi sanıldığı kadar etkisinin olmadığını belirtti.

Bölgeyi çok iyi tanıyan Dicle Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Rüstem Erkan, , Gazetemize ezber bozacak açıklamalar yaptı.

 2011 seçimlerini örnek verdi

 Dicle Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Rüstem Erkan, Aşiretlerin etkinliğin belirgin olarak azaldığı 2011 seçimlerinde ortaya çıktığını belirtirken “ Bilindiği gibi 2011’de o yıllarda o seçimlerde bölgede birçok aşiretle ilgili bağımsız adaylar olmasına rağmen hiçbiri seçilecek düzeyde oy oranına ulaşamamıştır tespitlerinde bulundu.

 Otorite ilişkisi zayıflamıştır

Bölgede aşiretlerin siyaset üzerindeki etkisinde önemli bir kırılmanın yaşandığını belirten Erkan, “ Aşiretlerde çözülmenin olduğunu söyleyebiliriz. Bunun birçok nedeni bulunmaktadır. Ekonomik olarak bölgede giderek kapitalist ilişkiler gelişmekte dolayısıyla tarıma bağlı nüfusun, sayısı azalmakta ve tarım dışı alanlarda yaşamanı sürdüren insan sayısın artması beraberinde bireyselleşmeyi de getirmektedir. Bunun yanında; bölgede kentleşme düzeyinin ve eğitim düzeyinin yükselmesi de aşiretlerin birey üzerindeki kontrolünü azaltmaktadır. Bölgede yaşayan insanlar aşiret aidiyetlerini sürdürmekle birlikte aşiret içerisindeki otorite ilişkisi zayıflamıştır.” İfadelerini kullandı.

 Etkinlikleri azaldı

Bu ekonomik ve sosyal dönüşümün yanında 90'lı yıllarda başlayan legal Kürt siyasal hareketi bölgede politizasyonu arttırmış bölgenin geleneksel siyasal aktörlerinin yanında onlardan daha etkili olan yeni politik aktörler ortaya çıkardığına dikkat çeken Erkan, “ 2002 yılından sonra AKP'nin bölge siyasetinde etkili olması başka bir deyişle; AK Parti'nin, siyasal gücü aşiretlerden bağımsız olarak varlığını sürdürebilmektedir. Bölgedeki bu iki siyasal hareketin yükselmesi 1950'lerden itibaren doğu ve güneydoğu bölgesinde önemli ölçüde kontrol eden aşiretlerin etkinliğini azaltmıştır” dedi.

 Blok oylar kontrol edilemiyor

Aşiretlerin etkinliğin belirgin olarak azaldığı 2011 seçimlerinde ortaya çıktığını belirten Erkan, “ Bilindiği gibi bu seçimlerde bölgede birçok aşiretle ilgili bağımsız adaylar olmasına rağmen hiçbiri seçilecek düzeyde oy oranına ulaşamamıştır. Bu seçimlerde de bölgedeki aday profiline baktığımızda aşiretlerle bağı olan adaylar bulunmaktadır. Fakat; bu adaylar sadece aşiret mensubu olduğu için aday gösterilmemiş aynı zamanda önemli bir kısmının politik kimlikleri de olduğunu söyleyebiliriz. Bu seçimin diğer bir özelliği ise hiç bir partinin aşiretlere karşı bir dil geliştirmemesidir. Dolaysısıyla bölgenin bir gerçeği olan aşiretlerle ilişki normalleşmektedir. Aşiretlerin siyasal tercihlerine baktığımızda da bir farklılaşma olduğunu farklı partileri destekleyen aşiretlerin olduğu görülmektedir. Aynı  aşiret içerisinde de farklı siyasal tercihleri olan çok sayıda kişi bulunmaktadır. Bu durum aşiretlerin artık 10000'leri bulan blok oyları kontrol edemediğini fakat belli bir ölçüde etkinliğin olduğu yadsınamaz. Genellikle aşiret üyelerin eğilimi ile aşiret liderinin siyasal eğilimi aynı olduğu zaman o lideri destekleme oranı daha yüksek olmaktadır” diye konuştu.

 Ağalık sistemi kalkmıştır

Yazar Bilal Bebe ise, özellikle 19.yüz yılın başlarında feodal düzenin içindeki ağırlık sistemine yapılan baş kaldırının sonucunun veriminin alındığını söyledi.Feodal yapının içersinde birkaç ayrı partilerden aday çıktığını gördüklerini belirten Bebe, “Demokrasi anlamında gerçekten kayda değer bir gelişimdir.Doğu ve güneydoğu Anadolu bölgesinde feodal düzenin yıkıldığını görüyoruz.7 Haziran’da Yapılacak olan seçimde 31 partinin gireceğini kayda alırsak,Şanlıurfa ve Güneydoğu’da aynı yapı içersinde feodal duruşların bozulduğu ve aynı soy ismi taşımasına rağmen ayrı ayrı partilere yada aynı partiden 2-3 kişi aday oluyor.Bu da şunu gösteriyorki, feodal düzen ve ağalık sistemi kalkmıştır.Tamamen kalktığı da söylenemez.   Tabiî ki aşiretlerin blok oyları bu meyanda dağıldığını yani artık blok oyların geçerli olmayacağını yukurı da belirttiğimiz nedenlerle gözlemliyoruz” dedi.