Çiftçiler neden pamuk ekmekten vazgeçti?

Ali ÇETİNKAYA / Şanlıurfa OLAY

Şanlıurfalı çiftçiler, Türkiye’nin pamuk ithal ettiği ülkelerdeki üretim koşullarının kendileri için de sağlanmasını isteyerek, destekleme priminin üretim maliyetleri dikkate alınarak artırılması ve zamanında ödenmesini istiyor. Mazot desteğinin yüzde 50 oranında artırılmasını talep eden pamuk üreticileri, pamuk fiyatının üretim maliyetinin altına düşmesini önlemek için Tariş, Çukobirlik, Antbirlik gibi üretici kooperatiflerine finansman desteği sağlanarak pamuğun üreticiden satın alınmasını istiyor.

Daha önce de çiftçileri desteklemek amacıyla birçok söz verildiğini ancak bunların büyük oranda askıda kaldığını ifade eden çiftçiler, sadece mazot desteğindeki artışın gerçekleştiğini belirtiyor. Türkiye’nin pamuk ihtiyacını karşıladıklarını ifade eden çiftçiler, pamuk fiyatının üretim maliyetinin altına düştüğünü söylüyor. Öte yandan çiftçiler, 2019 destekleme priminin hala ödenmediğini belirtti.

Dünya gazetesi tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, çiftçilerin umudunu yitirdiğini belirtiyor. Çiftçilerin pamuk ekiminden vazgeçtiğini ifade eden Yıldırım, korona krizini bu süreçte fırsata çevirmenin mümkün olduğunu söyledi.

Yıldırım, 'Çiftçi neden pamuk ekmiyor?' sorusuna cevap vererek, ''Türkiye’de çiftçiler üretim kararı verirken, öncelikle ürünün fiyatına, verilecek desteğe bakar. Para kazanacağı umudu ile üretim yapar. Çiftçi, 2019 üretim sezonuna, pamukta yaşanan gelişmelere, fiyata, destekleme uygulamalarına bakarak pamuktan para kazanamayacağını düşündü ve bir bölümü pamuk üretiminden vazgeçti. Bunu doğrulayacak birçok neden var” dedi.

Pamuktaki destekleme primlerinin artırılmadığını belirten Yıldırım, “Her raporda, her konuşmada dile getirilmesine rağmen 2018’de kilo başına 80 kuruş olan pamuk destekleme primi 2019’da artırılmadı. Üretici en az 1 lira 25 kuruş olmasını istiyordu. 2019’da artış olmayınca 2020’de en az 1.5 lira olması gerekiyor. Fakat üretici bu artışın yapılacağına inanmadı.

Gübre ve ilaç başta olmak üzere bir çok girdiye zam gelirken, pamuk fiyatının düşmesi ve çiftçinin zarara uğraması üretimden kaçışın bir başka önemli nedeni.

Ulusal Pamuk Konseyi’nin hesaplamasına göre 2019 ürünü 1 kilo lif pamuğun maliyeti 10 lira 75 kuruş seviyelerindeyken, İzmir,Adana, Şanlıurfa Ticaret Borsası’nda pamuk fiyatı 9 liraya kadar düştü. Buna karşı hiç bir önlem alınmaması,primin artırılmaması, desteklerin geç ödenmesi, 2019 ürünü destekleme priminin hala ödenmemesi çiftçide hayal kırıklığı yarattı. Bu nedenle pamuk ekimi azaldı.

2020-2021 sezonunda Türkiye’nin pamuk tüketiminin yine 1 milyon 650 bin ton seviyesinde olması bekleniyor. Ekim alanlarındaki daralmaya bakılırsa en iyimser verilerle Türkiye, pamuk ihtiyacının 500-550 bin tonunu kendisi üretecek. İthalatın bu nedenle 1 milyon tonu aşması bekleniyor. Bunun anlamı şu; Türkiye, üretebileceği pamuğu ithal ederek aslında kendi çiftçisine vermediği desteğin çok daha fazlasını başka ülkelerin çiftçilerine ödeyecek.

Türkiye için 2020 yılı pamuk üretimi açısından tam anlamıyla “kayıp yıl” olacak. Bundan sonra alınacak her karar 2021 yılı için belirleyici olacak. Destekleme primi kilo başına 1.5 lira ilan edilirse, ödemeler zamanında yapılırsa, üreticilerin maliyetleri dikkate alınarak pamuk fiyatının maliyetin altına düşmesi önlenirse en azından 2021 yılı kazanılabilir.

Koronavirüs nedeniyle Çin’e tepki gösteren başta Avrupa ülkeleri olmak üzere siparişlerini Türkiye’ye yönlendirmeye başladı. Tekstil ve konfeksiyon sektörünün bu siparişleri karşılaması için, pamuk üretimini artıracak yeni bir fırsat doğdu. Dileriz bu fırsat geçen yıl olduğu gibi heba edilmez'' ifadelerini kullandı.